Geçtiğimiz on yıllar boyunca küreselleşmenin finansal ödeme sistemleriyle bütünleşmesinin etkileri, dolandırıcılık, vergi kaçırma ve kara para aklama gibi mali suçları uluslararası bağlama taşımıştır. Dünyanın gelişmemiş bölgelerinde AML/CTF için gelişmiş önlemlerin olmaması bu tür finansal suçlara daha açık bir durum meydana getirmektedir.
Halihazırda dolandırıcılık ve kara para aklama gibi finansal suçların büyük çoğunluğu ticarete dayalı kara para aklamanın yanı sıra finansal kuruluşlar aracılığıyla işlenmektedir. Finansal suçları önlemek için bankalar ve diğer finans kuruluşları düzenlemeler ve sıkı kontrol süreçleri uygulamakta, ancak yapay zekâ ve Makine Öğreniminin yardımıyla daha alınacak çok yol vardır. Finansal suçlarla mücadele için en son geliştirilen teknoloji Müşterinizi Tanıyın (KYC) prosedürüdür. KYC; kimlik doğrulama, ad tarama, olumsuz medya araması, PEP/Yaptırım listesi kontrolleri ve gelişmiş durum tespiti gibi durum tespit unsurları dahil olmak üzere müşteri katılımı sırasında uygulanan bir ilk kontrol sürecidir. Risk yönetimi ve suçla mücadelede uyumluluğu ortaya koyan Müşterinizi Tanıyın (KYC) süreci çerçevesinde alınan önlemler aşağıdaki gibidir:
Finansal suçları önlemek için müşteri tanımlama süreci
Güvenilir ve geçerli olduğu bilinen belge veya bilgileri kullanarak kimlik doğrulama.
Tüzel kişilik veya ortaklık durumunda, mülk sahibini öğrenme ve söz konusu mülkün kimin kontrolü altında olduğunu belirleme.
Finansal işlemin türü ve ne amaçla yapıldığı konusunda araştırmalar yapma.
İşlemin ve işlemin alıcısı olan kişinin uyumluluğuna bakmak gerekir. Mevcut gereksinim kapsamında alıcının risk profili ve sınıfı kontrol edilmelidir. Ayrıca işlem süresi boyunca söz konusu kişinin mali suçlarla mücadeleye uygun olarak takibinin devam etmesi gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen ilkeler dikkate alındığında, Müşterinizi Tanıyın sürecinin risk yönetiminde çok önemli bir adım olduğu görülecektir. Risk yönetimi ile ilgili süreçler ise aşağıda belirtilen dört adım çerçevesinde yürütülmektedir.
Finansal suçlarla mücadelede risk yönetiminin önemi
Para aklama ile mücadele kapsamında yürütülen risk yönetimi faaliyetinin adımları aşağıdaki gibidir:
1. Riskin Belirlenmesi
Risk yönetiminin ilk adımı olarak, risk puanı belirlenir. Bu çerçevede belirlenen risk puanı, işleme konu olan müşterinin net bir şekilde tanımlanmasını ve analiz edilmesini sağlar.
2. Kontrol ve Sürekli İzleme
İkinci adımda mevcut kontroller yapılır. Riskli profillerin ve işlemlerin sürekli izlenmesi uyumluluk için çok önemlidir. Ayrıca çeşitli politikalar da dikkate alınmaktadır.
3. Riske Dayalı Uyum Programı
Üçüncü adımda finans kuruluşu, entegre risk yönetimi yaklaşımını içeren etkin bir AML Uyumluluk teknolojisi kullanarak şüpheli hesap hareketlerini tespit etmek ve denetlemek için bir Riske Dayalı Uyum programı yürütmelidir.
4. Risk Değerlendirmesi
Son olarak, elde edilen verilerle risk değerlendirmesi yapılır ve işlem takibine devam edilir. Bu değerlendirme, finansal suçları önlemek için riskli profilleri ve işlemleri takip etmeye yardımcı olur.