Türkiye’de Yaptırım Rejimi
Kara para aklama Türkiye’de özellikle son yıllarda en çok konuşulan gündem maddelerinden biridir. Dünya ekonomisinin küreselleşmesiyle birlikte kara para aklama sadece Türkiye’yi değil, tüm dünya ülkelerini tehdit eden ciddi bir sorun haline gelmiştir. Para aklamanın önlenmesi çerçevesinde yapılan yasal düzenlemelerin temelinde organize finansal suçlarla mücadele fikri yatmaktadır. Para aklamanın önlenmesi için izlenen ilk yöntem aklama fiilinin kanunen suç olarak tanımlanmasıdır. Ancak para aklama işleminde, finansal sistem kullanılarak paraya yasal bir görünüm verilmeye çalışıldığı için suçun tespiti son derece zordur. Bu nedenle finansal sistem içerisinde kara paranın aklanmasının önlenmesi için düzenleyici ve denetleyici tedbirlerin alınması zorunludur. Öte yandan, kara para aklama eylemi sınırları aşan bir niteliğe sahiptir. Kara para aklayanlar genellikle finansal sistem üzerinde kontrolün zayıf olduğu, kara para aklamayla mücadeleye yönelik mevzuatın bulunmadığı veya esnek olduğu ülkeleri tercih etmektedir. Bu nedenle kara para aklama ile mücadelede uluslararası iş birliği önemlidir.
Türkiye’de kara para aklama suçu ve cezası konusunda nasıl bir manzara var?
Kara para aklama faaliyeti TCK’nın 282. maddesinde düzenlenmiştir. Kara para aklama, aklanan parayı elinde bulunduranların cezalandırılmaktan korkmadan yasadışı para kaynağını gizleyerek gayri meşru kazançlardan yararlanmak için yapılan işlemleri ifade eder. Bu suçun işlenebilmesi için failin fiilinin ceza hukukuna göre suç niteliğinde olması gerekir. Ayrıca para aklama suçları yoluyla kazanılan değerler yasal ekonomik sisteme girmekte, suçlular hak etmedikleri bir servetten kolaylıkla faydalanabilmekte ve gelir dengesi bu kişiler lehine değişmektedir. Sonuç olarak, mevcut sistemin toplum nezdindeki prestiji zedelenmekte ve güvensizliğe yol açmaktadır. Bu suçun temel şekli için öngörülen yaptırım 3 yıldan 7 yıla kadar hapis ve 20.000 güne kadar adli para cezasıdır.
Türkiye’de kara para aklamayla mücadeleye yönelik mevcut düzenlemeler
Kara para aklamanın cezası ülkeden ülkeye değişmektedir. Türkiye’de işlemler 4208 sayılı kanun ile yürütülmektedir. Para kazanmak ve para aklamak iki ayrı suçtur. Para aklama yöntemleri bireysel olarak kullanılabildiği gibi aynı işletme içinde birkaç farklı yöntem de kullanılabilmektedir. En yaygın yollar, birçok masum insanın organizasyona dahil edilmesine ve bu suçtan dolayı cezalandırılmasına yol açmıştır.
1996 yılında kurulan MASAK, suç gelirlerinin aklanması ve güvenli bir toplum oluşturulması konusunda etkin görevler üstlenmektedir. Başvurunun tespiti için elde edilen bilgileri en hızlı şekilde değerlendiren, en iyi şekilde analiz eden ve sonuçlarını ilgili birimlere ileten kurum Maliye Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.
Kara para aklama faaliyeti nasıl cezalandırılıyor?
4208 sayılı Kanunun 7. maddesinin 1. fıkrasına göre kara para aklama suçlarını işleyenler iki yıldan beş yıla kadar hapis ve aklanan paranın bir katı ağır para cezası ile cezalandırılır. Maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında suçun ağırlaştırıcı sebepleri sıralanmıştır. Buna göre, kara para aklama faaliyeti terör suçlarından ileri geliyorsa veya Türkiye’de ithalatı veya ihracatı kanunla yasaklanan madde ve maddelerin kaçakçılığı ya da terör suçlarına kaynak sağlama ile ilgiliyse, faile verilecek hapis cezası dört yıldan az olamaz. Şiddet veya tehditle ya da silah kullanılarak işlenirse cezalar iki katına çıkar. 4208 sayılı Kanun aynı zamanda suçun tüzel kişilik bünyesinde işlenmesi halinde uygulanacak cezayı da belirlemiştir. Kanunun 7. maddesinin 4. fıkrasına göre, aklama suçunun tüzel kişilik bünyesinde işlenmesi ve örgüt kurulmasına ilişkin hükmün uygulanamaması hâlinde, suç işleyen yöneticiler hakkında da aynı cezalar verilecek, ancak tüzel kişiler beş yüz milyon Türk Lirası ile beş milyar Türk Lirası arasında para cezasına çarptırılacaktır. Kanunun 7. maddesinin son fıkrasında aklama suçunun hafifletici sebebi belirlenmiş olup, buna göre suçun işlenmesi halinde faile verilecek ceza yüzde elli ile üçte iki arasında indirilecektir.